Xu hướng tội phạm mạng Đông Nam Á mới: Tài sản tiền điện tử trở thành công cụ chính, kêu gọi tăng cường hợp tác quốc tế

Gần đây, Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) đã công bố một báo cáo về các hình thức tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia mới nổi ở khu vực Đông Nam Á. Báo cáo này tập trung phân tích một hệ sinh thái tội phạm kỹ thuật số mới được xây dựng dựa trên trung tâm lừa đảo qua mạng, kết hợp với mạng lưới rửa tiền của các tiệm đổi tiền ngầm và các nền tảng thị trường trực tuyến bất hợp pháp.

Báo cáo chỉ ra rằng, khi thị trường ma túy tổng hợp Đông Nam Á trở nên bão hòa, các băng nhóm tội phạm đang nhanh chóng chuyển đổi, sử dụng lừa đảo, rửa tiền, giao dịch dữ liệu và buôn người làm phương thức kiếm lợi chính. Những hoạt động tội phạm này thông qua cá cược trực tuyến, dịch vụ tài sản ảo, thị trường ngầm Telegram và mạng lưới thanh toán mã hóa, đã xây dựng nên một hệ thống sản xuất đen xuyên biên giới, tần suất cao, chi phí thấp. Xu hướng này ban đầu bùng phát ở tiểu vùng Mekong và nhanh chóng lan rộng sang các khu vực như Nam Á, châu Phi, châu Mỹ Latinh, nơi có sự quản lý yếu.

UNODC cảnh báo rằng, mô hình tội phạm này đã có đặc điểm hệ thống hóa, chuyên nghiệp hóa và toàn cầu hóa cao, và phụ thuộc vào công nghệ mới để liên tục phát triển, trở thành một điểm mù quan trọng trong quản lý an ninh quốc tế. Báo cáo kêu gọi các chính phủ tăng cường giám sát đối với Tài sản tiền điện tử và các kênh tài chính bất hợp pháp, thúc đẩy chia sẻ thông tin trên chuỗi và hợp tác xuyên biên giới giữa các cơ quan thực thi pháp luật, thiết lập một hệ thống quản lý chống rửa tiền và chống lừa đảo hiệu quả hơn.

Các đặc điểm cốt lõi của hệ sinh thái tội phạm Đông Nam Á

Tính thanh khoản cao và khả năng thích ứng

Các băng nhóm tội phạm mạng ở Đông Nam Á thể hiện tính linh hoạt và khả năng thích ứng cao, có thể nhanh chóng điều chỉnh địa điểm hoạt động theo áp lực thực thi pháp luật, tình hình chính trị hoặc điều kiện địa lý. Chẳng hạn, sau khi Campuchia triệt phá đánh bạc trực tuyến, nhiều băng nhóm lừa đảo đã chuyển đến các khu kinh tế đặc biệt như bang Shan của Myanmar và Tam giác vàng của Lào, rồi lại một lần nữa di chuyển đến Philippines, Indonesia do chiến tranh ở Myanmar và cuộc hợp tác thực thi pháp luật trong khu vực. Những băng nhóm này lợi dụng các địa điểm vật lý như sòng bạc, khu kinh tế biên giới, khu nghỉ dưỡng để ngụy trang cho mình, đồng thời "lặn xuống" các khu vực xa xôi hơn, nơi có thực thi pháp luật yếu, nhằm tránh bị truy quét tập trung.

chuỗi ngành công nghiệp lừa đảo có hệ thống

Các băng nhóm lừa đảo đã thiết lập một "chuỗi ngành tội phạm tích hợp dọc" từ việc thu thập dữ liệu, thực hiện lừa đảo đến rửa tiền và rút tiền. Phía trên dựa vào các nền tảng như Telegram để thu thập dữ liệu của các nạn nhân toàn cầu; ở giữa thực hiện lừa đảo qua các phương thức như "kế hoạch lừa đảo", "thực thi pháp luật giả" và "kích thích đầu tư"; phía dưới thì dựa vào các tiệm đổi tiền ngầm, giao dịch OTC và thanh toán bằng stablecoin để hoàn thành việc rửa tiền và chuyển tiền xuyên biên giới. Theo dữ liệu của UNODC, thiệt hại kinh tế do lừa đảo tiền điện tử chỉ riêng ở Mỹ vào năm 2023 đã vượt quá 5,6 tỷ USD, trong đó khoảng 4,4 tỷ USD được cho là do các kế hoạch "lừa đảo" phổ biến ở khu vực Đông Nam Á.

Buôn người và thị trường lao động chợ đen

Ngành công nghiệp lừa đảo mở rộng đi kèm với nạn buôn người và lao động cưỡng bức có hệ thống. Nhân viên trong các khu vực lừa đảo đến từ hơn 50 quốc gia trên toàn cầu, đặc biệt là những người trẻ tuổi từ Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ, châu Phi và các nơi khác, thường bị lừa nhập cư do những quảng cáo tuyển dụng giả mạo về "dịch vụ khách hàng lương cao" hoặc "vị trí kỹ thuật", phải chịu đựng việc giữ hộ chiếu, kiểm soát bạo lực và thậm chí bị bán đi nhiều lần. Đầu năm 2025, chỉ riêng tại bang Kayin của Myanmar đã có hơn một nghìn nạn nhân nước ngoài bị trục xuất. Mô hình "kinh tế lừa đảo + nô lệ hiện đại" này đã trở thành phương thức hỗ trợ nhân lực xuyên suốt toàn bộ chuỗi ngành.

Sự chuyển đổi số và hệ sinh thái công nghệ tội phạm

Các băng nhóm lừa đảo thể hiện khả năng thích ứng công nghệ rất mạnh mẽ, không ngừng nâng cấp các phương pháp chống theo dõi. Họ thường triển khai các cơ sở hạ tầng như thông tin liên lạc vệ tinh, lưới điện tư nhân, hệ thống mạng nội bộ, v.v., để đạt được "tồn tại ngoại tuyến"; đồng thời sử dụng nhiều giao tiếp mã hóa, nội dung được tạo ra bởi AI, kịch bản lừa đảo tự động, v.v., để nâng cao hiệu quả và mức độ ngụy trang của lừa đảo. Một số tổ chức còn ra mắt nền tảng "lừa đảo như một dịch vụ" (Scam-as-a-Service), cung cấp các mẫu kỹ thuật và hỗ trợ dữ liệu cho các băng nhóm khác. Mô hình công nghệ đang tiến hóa này đang làm suy yếu đáng kể hiệu quả của các phương pháp thực thi pháp luật truyền thống.

Xu hướng mở rộng toàn cầu

Các tổ chức tội phạm ở Đông Nam Á không còn chỉ giới hạn trong khu vực địa phương, mà đã mở rộng ra toàn cầu, thiết lập các cơ sở hoạt động mới ở các khu vực khác của châu Á, châu Phi, Nam Mỹ, Trung Đông và thậm chí châu Âu. Sự mở rộng này không chỉ làm tăng độ khó trong việc thực thi pháp luật mà còn khiến các hoạt động tội phạm như lừa đảo, rửa tiền trở nên quốc tế hóa hơn.

Tại châu Á, Đài Loan (Trung Quốc) trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ lừa đảo; Hồng Kông (Trung Quốc) và Ma Cao (Trung Quốc) là nút giao của các ngân hàng ngầm; lừa đảo tài sản tiền điện tử ở Nhật Bản và Hàn Quốc gia tăng; Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh trở thành nguồn lao động cho các hoạt động lừa đảo.

Tại châu Phi, Nigeria, Zambia và Angola đã xuất hiện hoạt động của các nhóm lừa đảo quy mô lớn. Ở Nam Mỹ, Brazil vẫn gặp phải các tổ chức tội phạm lợi dụng các nền tảng chưa được quản lý để rửa tiền sau khi thông qua "Dự luật hợp pháp hóa cờ bạc trực tuyến"; Peru đã triệt phá băng nhóm tội phạm Đài Loan "Nhóm Rồng Đỏ"; các băng nhóm buôn ma túy ở Mexico rửa tiền thông qua các ngân hàng ngầm châu Á.

Khu vực Trung Đông, Dubai trở thành trung tâm rửa tiền toàn cầu, các nhóm lừa đảo thiết lập "trung tâm tuyển dụng" để lừa đảo lao động; Thổ Nhĩ Kỳ thì trở thành thiên đường cho một số thủ lĩnh lừa đảo Trung Quốc để tránh lệnh truy nã quốc tế thông qua việc đầu tư lấy quốc tịch.

Châu Âu cũng không thoát khỏi, bất động sản ở London trở thành công cụ rửa tiền; thành phố Batumi của Georgia xuất hiện trung tâm lừa đảo "Đông Nam Á nhỏ".

Thị trường mạng phi pháp mới nổi và dịch vụ rửa tiền

Khi các phương thức tội phạm truyền thống bị trấn áp, các tập đoàn tội phạm Đông Nam Á chuyển sang các thị trường mạng bất hợp pháp và dịch vụ rửa tiền kín đáo và hiệu quả hơn. Những nền tảng mới nổi này thường tích hợp các dịch vụ tài sản tiền điện tử, công cụ thanh toán ẩn danh và hệ thống ngân hàng ngầm, cung cấp hỗ trợ toàn diện cho các thực thể tội phạm khác nhau.

Telegram chợ đen

Các dịch vụ mà tội phạm cung cấp trên nhiều thị trường trực tuyến bất hợp pháp dựa trên Telegram ở Đông Nam Á ngày càng mang tính toàn cầu. So với mạng tối, Telegram dễ tiếp cận hơn, thiết kế ưu tiên di động, tính năng mã hóa mạnh mẽ, khả năng nhắn tin tức thì và hoạt động tự động, khiến cho các hoạt động tội phạm dễ thực hiện và quy mô hóa hơn. Trong những năm gần đây, một số mạng tội phạm mạnh nhất trong khu vực đã kiểm soát nhiều nền tảng dựa trên Telegram, những nền tảng này đã trở thành nơi tập trung chính của các loại tội phạm và nhà cung cấp dịch vụ địa phương.

Đảm bảo ánh sáng hoàn toàn

Fully Light Guarantee là nền tảng hình thành của thị trường bất hợp pháp ở Đông Nam Á, được gia đình Liu, do quân đội biên phòng Kokang kiểm soát, thành lập và hoạt động tại bang Shan của Myanmar, đã thu hút hơn 350.000 người dùng vào thời điểm cao nhất. Nền tảng này không chỉ phục vụ cho các trung tâm lừa đảo ở khu vực Kokang và Myawaddy, mà còn đóng vai trò là thị trường giao dịch cho buôn người, tuyển dụng trung gian, rửa tiền không chính thức qua biên giới và hỗ trợ công nghệ cho "ngành công nghiệp đen". Mặc dù quân đội biên phòng Kokang đã bị lật đổ vào năm 2024, nhưng khu vực này đã xuất hiện nhiều thị trường mới nổi áp dụng mô hình "đảm bảo", tiếp tục gây ra mối đe dọa đối với tính trung thực của hệ thống tài chính, sự ổn định của khu vực và an ninh quốc tế.

Bảo đảm Huione

Trong năm qua, Huione Guarantee đã trở thành một trong những thị trường giao dịch trực tuyến bất hợp pháp lớn nhất thế giới về người dùng và khối lượng giao dịch, là cơ sở hạ tầng then chốt cho sự mở rộng của hệ sinh thái lừa đảo trực tuyến ở Đông Nam Á. Nền tảng này có trụ sở tại Phnom Penh, Campuchia, chủ yếu sử dụng tiếng Trung, với số lượng người dùng đã vượt quá 970.000. Kể từ năm 2021, Huione Guarantee đã xử lý hàng trăm tỷ USD giao dịch tài sản tiền điện tử, trở thành trung tâm dịch vụ một cửa cho các đối tượng bất hợp pháp để có được các nguồn lực cần thiết cho lừa đảo trực tuyến, tội phạm mạng, rửa tiền quy mô lớn và trốn tránh các lệnh trừng phạt.

Huione còn ra mắt một loạt các sản phẩm liên quan đến tài sản tiền điện tử tự có, bao gồm sàn giao dịch tiền điện tử, nền tảng đánh bạc trực tuyến tích hợp mã hóa, mạng lưới blockchain, cùng với stablecoin hỗ trợ đô la tự phát hành. Vào tháng 2 năm 2025, tập đoàn đã công bố ra mắt thẻ Huione Visa và tiết lộ đang đầu tư mạnh vào các thị trường trực tuyến bất hợp pháp lớn khác, mạng xã hội và nền tảng nhắn tin, cũng như dịch vụ rửa tiền chuyên nghiệp. Dòng hành động này nhấn mạnh rằng Huione có thể đang chuẩn bị đối phó với khả năng bị các nền tảng chính thống hạn chế sử dụng trong tương lai.

![UNODC phát hành báo cáo tình hình gian lận khu vực Đông Nam Á: Tài sản tiền điện tử trở thành công cụ tội phạm, các bên cần tăng cường hợp tác quốc tế](https://img-cdn.gateio.im/webp-social/moments-5c0bec6dc8c52b79da3b6940428f0795.webp01

Mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia và hợp tác thực thi pháp luật toàn cầu

Tại khu vực Đông Nam Á, một số nhóm tội phạm xuyên quốc gia đã lợi dụng cấu trúc kinh doanh phức tạp để che giấu hoạt động bất hợp pháp, đặc biệt là trong lĩnh vực rửa tiền và lừa đảo trực tuyến. Ví dụ, vụ án rửa tiền hàng tỷ đô la phát hiện ở Singapore vào năm 2023 đã tiết lộ một mạng lưới tội phạm có tổ chức khổng lồ, xuyên biên giới, dựa vào nhiều quốc tịch và tài sản mã hóa. Mặc dù phần lớn các nghi phạm sinh ra ở Trung Quốc, nhưng họ đã có được hộ chiếu của nhiều quốc gia thông qua các chương trình đầu tư nhập tịch và thiết lập công ty, tài khoản ngân hàng cùng bất động sản có giá trị cao rộng rãi ở Đông Nam Á và nước ngoài để che giấu lợi nhuận bất hợp pháp.

Vụ án ngày càng hé lộ rằng băng nhóm này có mối liên hệ trực tiếp với nhiều trung tâm lừa đảo ở Đông Nam Á và các sàn giao dịch Tài sản tiền điện tử đã phá sản ở Hong Kong, với dòng tiền kéo dài đến Philippines, Campuchia, Đài Loan, thậm chí liên quan đến tài sản trong Canada. Nhờ sự thúc đẩy của các cơ quan thực thi pháp luật ở Philippines và Hồng Kông, nhiều giám đốc điều hành liên quan đã bị bắt và tài sản bị phong tỏa vào năm 2024, nhưng vẫn còn một số tội phạm cốt lõi trốn thoát bằng máy bay riêng và nhiều hộ chiếu, cho thấy thách thức sâu sắc về mặt kỹ thuật và hệ thống trong việc thực thi pháp luật xuyên biên giới hiện nay.

Để ngăn chặn loại tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia mã hóa này, cần bắt đầu từ những khía cạnh sau, thúc đẩy hợp tác quốc tế và xây dựng hệ thống quản trị trên chuỗi:

• Thúc đẩy tiêu chuẩn toàn cầu về chống rửa tiền cho Tài sản tiền điện tử )KYC(.
• Dựa vào thông tin blockchain và thỏa thuận hỗ trợ tư pháp, tăng cường hợp tác trong việc đóng băng tài sản xuyên biên giới và truy nguyên tội phạm
• Thiết lập cơ chế đa phương, trừng phạt "nền tảng rủi ro cao" và cung cấp dịch vụ bất hợp pháp "thị trường bảo đảm tội phạm"
• Tăng cường hợp tác chiến thuật giữa các cơ quan thực thi pháp luật với các công ty giám sát trên chuỗi và sàn giao dịch, thu hẹp không gian lưu thông tài chính bất hợp pháp

![UNODC phát hành báo cáo tình hình lừa đảo ở khu vực Đông Nam Á: Tài sản tiền điện tử trở thành công cụ tội phạm, các bên cần tăng cường hợp tác quốc tế])https://img-cdn.gateio.im/webp-social/moments-d73c923e265ddd34a7af0e2e33aee481.webp(

Kết luận và đề xuất

Để ứng phó với mối đe dọa tội phạm mạng xuyên quốc gia ngày càng nghiêm trọng ở khu vực Đông Nam Á, báo cáo của UNODC đã đưa ra các đề xuất sau:

1. Nâng cao nhận thức và nhận thức: Chính phủ cấp cao cần tăng cường sự hiểu biết về các rủi ro như lừa đảo trực tuyến, các ngân hàng ngầm và tăng cường các biện pháp chống tham nhũng.

2. Tăng cường khung pháp lý: Thường xuyên xem xét và cải cách khung pháp lý hiện tại, đặc biệt là các quy định liên quan đến rửa tiền, tài sản tiền điện tử, khu vực kinh tế đặc biệt và cờ bạc trực tuyến. Hoàn thiện cơ chế giám sát để theo dõi dòng tiền trong các ngành có rủi ro cao, củng cố các điều khoản pháp luật về thu hồi tài sản và bảo vệ nạn nhân.

3. Nâng cao năng lực kỹ thuật và nghiệp vụ của các cơ quan thực thi pháp luật: phát triển công nghệ giám sát và điều tra, thu thập và phân tích chứng cứ kỹ thuật số, tăng cường hợp tác xuyên quốc gia và nâng cao