Oyunlaştırılmış Dünyanın Tehlikeleri ve Fırsatları

Günümüz dünyasında, en zeki zihinlerden bazıları hayatımızı bir dizi oyuna dönüştürüyor. Bunu sadece bizi eğlendirmek için yapmıyorlar, aynı zamanda insanların istediklerini yapmalarının en basit yolunun, bunu eğlenceli hale getirmek olduğunu fark ediyorlar. Kontrollerinden kurtulmak için, oyunlaştırmanın yayılma fenomenini ve bunun nasıl kendi çıkarlarımıza aykırı davranmamıza neden olduğunu anlamamız gerekiyor.

Oyunlaştırmanın kökeni, 1930'ların Harvard Üniversitesi'ne kadar uzanır; burada psikolog B.F. Skinner, güvercinler üzerinde deneyler yapmıştır. Anlık ödüller, rastgele ödüller ve koşullu pekiştirme yoluyla hayvan davranışlarının etkili bir şekilde şekillendirilebileceğini keşfetti. Bu ilkeler daha sonra işletmeler tarafından tüketici davranışını etkilemek için kullanıldı. Sık uçan yolcu programlarından McDonald's'ın "Mutlu Saat" menüsüne kadar alışveriş bir oyun haline geldi ve insanları daha fazla satın almaya teşvik etti.

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, oyunlaştırma hayatın her alanına uygulanmaktadır. Sosyal medya platformları, anlık geri bildirim, koşullu pekiştirme ve öngörülemeyen ödüller kullanarak sosyal etkileşimi bağımlılık yaratan bir statü oyunu haline getiriyor. Şirketler, çalışanları motive etmek için sıralama listeleri ve puan sistemleri kullanıyor. Flört uygulamaları, kullanıcıları çekmek için oyun mekanizmaları benimsemektedir. Hatta hükümetler, vatandaş davranışlarını etkilemek için sosyal kredi sistemini kullanmayı deniyor.

Oyunlaştırma, başlangıçta insanları öğrenme, çevre koruma veya hayırseverlik gibi yararlı şeyler yapmaya teşvik eden iyi bir güç olarak düşünülmüştü. Ancak, hızla ticari amaçlarla kötüye kullanılmaya başlandı ve esasen insanların uygulamalara bağımlı hale gelmelerini sağlamak için kullanıldı, gerçek bir yaşam iyileştirmesi değil.

Oyunlaştırmanın tehlikesi, gerçek önemli şeylere olan dikkatimizi dağıtabilmesidir. Puanlar ve sıralamalar kolayca takip edilebilir ve biriktirilebilir oldukları için bunlara kolayca kapılabiliriz. Ancak bu yapay hedefler genellikle gerçek ihtiyaçlarımızla kopukluk gösterir ve kalıcı bir tatmin duygusu getiremez. Aksine, bizi sahte bir başarı duygusu peşinde koşmaya meşgul edebilir ve yaşamın gerçekten anlamlı yönlerini göz ardı etmemize neden olabilir.

Daha endişe verici olan, oyunlaştırmanın insanların kısa vadeli kazançlar peşinde koşmalarını teşvik eden kendi kendine yayılan bir sistem oluşturma olasılığıdır ve uzun vadeli sonuçları göz ardı etmelerine neden olmaktadır. Ormandaki birbirleriyle rekabet eden krallıklar nihayetinde ekolojik felakete yol açtığı gibi, toplulumuzdaki birçok oyunlaştırma sistemi de olumsuz uzun vadeli etkiler yaratabilir.

Ancak, oyunlaştırma tamamen olumsuz değildir. Doğru kullanıldığında, kendimizi aşmamız, faydalı alışkanlıklar ve beceriler geliştirmemiz için bize motivasyon sağlayabilir. Anahtar, katıldığımız "oyunları" akıllıca seçmektir. Uzun vadeli değeri olan oyunları seçmeliyiz, sadece kısa vadeli heyecan peşinde koşanları değil. Kendimizi geliştirmek için zor oyunları seçmeliyiz, basit olanları değil. Tüm katılımcıların fayda sağladığı pozitif toplam oyunları seçmeliyiz, sıfır toplam oyunları değil. Gerçekten hoşlandığımız oyunları seçmeliyiz, yalnızca ödül için oynadığımız oyunları değil. En önemlisi, sayısal olarak ölçülemeyen ödüllere, özgürlük, anlam ve sevgi gibi, odaklanmalıyız, sadece sayılabilen puanları peşinde koşmak yerine.

Giderek daha oyunlaştırılmış bir dünyada, kendi oyun kurallarımızı yaratma yeteneğine hâlâ sahibiz. Çevrenin kuklası olmak zorunda değiliz, aksine gerçekten büyümemize ve hedeflerimize ulaşmamıza yardımcı olan oyunları aktif olarak seçebiliriz. Katıldığımız oyunları akıllıca seçerek, oyunlaştırmanın gücünü yaşamı iyileştirmek için kullanabiliriz, bunun yerine onun kontrolüne girmeden.